nirnberg

Dva lica prošlosti

Nirnberg – grad sa jednom istorijom i dva lica, kome se sa jedne strane smeše virtuozni Direr, neprolazna gotika, sentimentalni duh kaldrmisanih ulica i mostova, ukusni medenjaci i šareni vašari, a sa druge strane rugaju nadimci “Nacistička meka” i koreni nacional-socijalističkog režima. Nirnberg je grad setnih sećanja, nostalgičnog izgleda i, ako istorija dozvoli, romantične budućnosti. U njemu su živeli carevi i kneževi, vođe i vođeni, naučnici i učenjaci, praveći od Nirnberga ogledalo Nemačke srednjevekovne  istorije – impresivne, fascinantne i živopisne ‒ od veličine do tragike.

Drugi po veličini i značaju u Bavarskoj, odmah nakon Minhena, sa oko 200 km² i preko pola miliona stanovnika, grad Nirnberg prostire se na obe strane reke Pegnic zbog koje je i postao značajna povrtarska oblast. Ali, ono lepše što ova reka nudi gradu je obilje mostova koji šire svoja prsa preko nje, udišući gradu dozu romantike.

Isti ton gradu daje i poznati Nirnberški zamak, koji sa očuvanim gradskim zidinama okružuje istorijski centar. Sa 5 kapija, zidine se prostiru na oko 5 km i zajedno sa zamkom čine jedan od najznačajnijih evropskih srednjevekovnih odbrambenih sistema. Ovaj carski zamak koji se sastoji iz tri celine i uzdiže iznad grada bio je, makar na neko vreme, rezidencija svih nemačkih careva Svetog rimskog carstva. Danas je moguće posetiti glavnu Palatu zamka sa raskošno opremljenom carskom sobom, stari bunar koji ukrašava dvorište palate, impozantni toranj, kao i bogatu kolekciju oružja i pribora ra rad.

Glavni gradski trg Hauptmarkt krasi Bogorodičina crkva, izgrađena u gotskom stilu na inicijativu Čarlsa IV u periodu od 1352. do 1362. godine. Trg okružuju i brojni kafići, terase, restorani i prodavnice suvenira, dok na njegovoj sredini možete kupiti mirisno cveće, tradicionalne bele kobasice ili slasne domaće medenjake različitih oblika, koji predstavljaju najpoznatiju Nirnberšku poslasticu. Upravo tu, danas se organizuje i najposećeniji Božićni vašar u Nemačkoj – sa preko milion posetilaca.

Nedaleko od glavnog, nalazi se i trg Svetog Lorenca, sa istoimenom gotičkom crkvom na centru, građenom od 1250. do 1477. godine, koja predstavlja jednu od dve protestantske crkve u Nirnbergu. Na kraju drugog svetskog rata crkva je bila bombardovana i uništena, da bi potom bila restauirana i vraćena u pređašnje stanje.

Sam centar grada sastoji se od nekoliko prostranih, kaldrmisanih ulica punih prodavnica najpoznatijih brendova, ugostiteljskih objekata, užurbanih prolaznika, mističnih mostova i nadasve zanimljivih skulptura i fontana.

Jedna od njih je i fontana “Bračna vrteška” (Ehekarussell), postavljena 1984 godine. Njen kreator, Jirgen Veber, bio je isnspirisan pesmom “Slatko-kiseli bračni život” Hansa Saša, koji na drastičan način opisuje brak – od njegovih prvih faza vatrene ljubavi, preko iscrpljujućih svađa, sve do samrtne postelje. Skulptor reflektuje ovaj tekst u svoj njegovoj lepoti i hororu, dok je Saš predstavljen igrajući iznad figura sa kozama u nedirnutoj lepoti. Kada je fontana postavljena, njena eksplicitna pojava i visoki troškovi izazvali su brojne kontraverze u medijima i Gradskom veću, ali je i dalje ostala tu da podseća posetioce na sve lepo i ružno što brak nosi, ili pak da ukaže na ono u šta supružnici ne smeju da dozvole da njhov odnos preraste…

Odmah iznad fontane, uzdiže se Beli toranj koji je nekada bio deo gradskih zidina, a sada stoji odvojeno na sred malog, lokalnog trga. Kada je izgubio svoju odbrambenu funkciju, tornju je dodat sat, a nakon toga je postao i jedan od ulaza za nirnberški metro. Sačinjen od cigala, sa belim gipsom između i ulaznom kapijom sa šiljastim svodom, toranj predtsvalja veoma atraktivnu građevinu. Beli gips, po kome je toranj dobio ime, vremenom je uklonjen, ali je ime ostalo…

Nedaleko, nalazi se i fontana “Vrlina” (Tugendbrunnen), građena od 1584. do 1589. koja predstavlja hrišćanske vrline Ljubavi, Vere, Nade, Hrabrosti, Strpljenja i Poniznosti, predstavljene kroz metalne figure žena kojima voda izvire iz grudi. Na vrhu fontane nalazi se skluptura Pravde, vezanih očiju, sa mačem i vagom, koja predstavlja najvišu od svih vrlina.

Još jedna od nesvakidašnjih ponuda koju Nirnberg nudi svim posetiocima je i obilazak njegovih podzemlja, mesta koja se tu nalaze vekovima, ali su skrivena ispod ulica Nirnberga. Prostran kompleks podruma, na nekim mestima i 4 sprata dubok, prvenstveno je služio za spravljanje i odlaganje piva. Za vreme poražavajućih vazdušnih udara za vreme Drugog svetskog rata, građani ovog nemačkog grada nalazili su sklonište upravo u ovim istorijskim pivskim podrumima. Danas, obilazak ovih podruma uključuje i degustaciju različitih pivskih vrsti, kao i rakije napravljene upravo od piva!

Pored spomenutih, među znamenitostima grada ubrajaju se i Bolnica Svetog duha iz 1332, Državno pozorište i opera, Nacionalni nemački muzej, Novi muzej, Gradski muzej, Ulica ljudskih prava, Muzej igračaka, Muzej umetnost i dizajna, Muzej nemačke željeznice, Stara većnica, kao i brojne crkve …

Šetnja kroz istoriju

Iako legende govore o počecima grada Nirnberga u rimsko doba, prvi materijalni spomenici na ovom području potiču s početka 11. veka. Prvi dokument koji pominje Nirnberg potiče iz doba cara Henrika III i nosi datum 16. jul 1050. Ovim aktom car je dodelio slobodu sluškinji kojom je želeo da se oženi plemić Riholf.

Kao deo carskih poseda, Nirnberg je bio jedan od omiljenih carskih gradova, tako da mu je car Frederik II 1219, dodelio veliku povelju o pravima. Zlatna bula cara Karla IV iz 1356, odredila je Nirnberg kao mesto okupljanja prvog sabora svakog novog carskog suverena, dok je Car Žigmund Luksemburški  1424. smestio carsku riznicu u Nirnberg gde su se čuvale carska kruna i druge carske relikvije.

U svoje zlatno doba, doba Renesanse, Nirnberg je postao simbol nemačke umetnosti i humanizma. Tome su najviše doprineli veliki slikar i grafičar Albreht Direr, poreklom iz Nirnberga; prva evropska grafička štamparija otvorena upravo u ovom nemačkom gradu;  prvi globus koji se i danas čuva u gradskom muzeju; kao i činjenica da je Nikola Kopernik u Nirnbergu 1543. objavio svoje poznato delo „O revoluciji nebeskih tela”… Danas je Direrova kuća pretovrena u muzej i čini jednu od značajnih kulturnih atrakcija. Na trgu ispred nje, u toku toplih meseci, mladi se okupljaju i uživaju u pričama o umetnosti, ali i u omiljenom bavarskom piću – pivu! Trg krasi i bronzana statua zeca, jednog od simbola grada, koja je urađena po uzoru na izuzetnu Direrovu sliku nastalu 1502. godine. Kako se slika trenutno nalazi u Albertini u Beču, skulptor Jirgen Groc poželeo je da podari svojim sugrađanima nešto drugačiji simbol. Njegov prikaz zeca nije onakav kakav očekujemo od naše industrijalizovane i materijalno prezasićene prirode, pa njegova forma predstavlja i svojevrsnu kritiku društva.

Tokom druge polovine 15. veka Nirnberg se nametnuo kao ekonomski centar među nemačkim gradovima i bio na vrhuncu prosperiteta. Ali, tada je otkriće pomorskog puta oko Afrike dovelo do opadanja značaja trgovine Evrope sa Bliskim istokom, što je značilo i opadanje trgovačkog značaja Venecije i Nirnberga na račun zapadnoevropskih luka. Mnogi nirnberški trgovci su tada investirali u Novi svet da bi izbegli posledice ekonomskog opadanja, a od 1571. carevi nisu više stalno boravili u gradu. Ipak, grad je najviše nastradao tokom 17. veka u Tridesetogodišnjem ratu, da bi kasnija izgradnja železnice doprinela industrijalizaciji grada.

Savremeno doba

Godine 1933, nacional-socijalistički režim je upotrebio istorijski prestiž carskog Nirnberga da bi ovde organizovao gigantske parade na kompleksu Rajhspartajgelende (Reichsparteigelande). Ovaj kompleks bio je projekat državnog arhitekte Alberta Špera i dovršen je 1938. Na mitingu 1935, Adolf Hitler je naredio da se Rajhstag sastane u Nirnbergu i donese čuvene Nirnberške zakone, po kojima je Jevrejima oduzeto nemačko državljanstvo. Taj simbolizam, pre nego industrijski značaj, motivisao je saveznike da masovno bombarduju Nirnberg tokom Drugog svetskog rata. Najžešći napad se odigrao 2. januara 1945, kada je potpuno uništen istorijski centar grada.

Bombe su poštedele Palatu pravde u kojoj je održan Nirnberški proces  – suđenje zločincima nacističkog režima, od 20. novembra 1945. do 1. oktobra 1946, koji je ujedno i jedan od najpoznatijih sudskih procesa na svetu.

Kao sećanje na ove nemile događaje, pored stadiona kao mesta mitinga, sagrađen je Dokumentacioni centar, muzej koji podseća kako je ova partija postala velika za tako kratko vreme. Njen rast, kao i planirani rast koji je mogao da bude ostvaren, je zastrašujući. Muzej obuhvata provocirajuće i potresne video i audio instalacije, kao i šetnju do nikada završene kongresene dvorane sa oko 50.000 mesta i “Cepelin” stadiona za mitinge iza nje, većeg od 12 fudbalskih terena! Tribina iznad stadiona poznata je kao mesto gde je Hitler držao govore, ali i kao mesto na kome je nakon rata, 1945. godine, raznešena svastika koja se nalazila na njenom vrhu. Samo ime, stadion je dobio kada je Ferdinand Graf von Cepelin na njega sleteo sa jednom od svojih letelica avgusta 1909. godine. Iako ne budi lepe uspomene, ovo je mesto koje treba posetiti, upravo zbog vremena koja se ne smeju zaboraviti…

Istorijski centar grada rekonstruisan je brzo nakon rata, gradska privreda sve se više orijentisala ka savremenim tehnologijama, a mnoge velike firme otvorile su svoja predstavništva upravo ovde i sa sobom dovele strance iz svih krajeva sveta koji gradu daju kosmopolitsku notu. Uz nju, prihvaćena je i kultura ranih večera nakon posla u različitim internacionalnim restoranima, uz pivo u loklanom pabu nakon, dok su vikendi usmereni na sve dominantnije laundž i koktel barove sa latino notom. Uz nemačku uređenost, špansku nonšalantnost, lakoću sve popularnije azijske kuhinje, punoću bavarskog piva,vodeće svetske muzičke hitove i jezike sa različitih meridijana – uz malo mašte u Nirnbergu možete doživeti mnogo više od posete samo jednog nemačkog grada!