ZEMLJA KOJA ZBUNJUJE I INSPIRIŠE
Postoji izvesna magija u vezi Kambodže koja baca čini na većinu posetilaca ovog šarmantnog ali i osujećenog kraljevstva. Svoj najveći uspon ono dostiže uz majku svih hramova Angkor Vat, dok se sa druge strane spušta na dno susretom lice u lice sa Crvenim Kmerima i njihovom ubilačkom mašinerijom. Upravo to je najintrigantnija tačka Kambodže – zemlje sa istorijom u isto vreme inspirativnom i depresivnom, opojnog kraljevstva gde budućnost tek čeka da bude oblikovana.
Nekadašnja Kmerska Republika a danas kraljevina Kambodža, srce je Jugoistočne Azije koja objedinjuje u sebi sve što region ima da ponudi . Plaže Kambodže lepe su kao one tajlandske, ali bez plime turista; zelene šume divlje se kao u Laosu ali još manje istražene; kuhinja je suptilna kao ona vijetnamska ali još čeka da bude otkrivena, dok lepota hramova ostavljaja Burmu i Indoneziju u magli.
MAJKA SVIH HRAMOVA
Moderna Kambodža naslednik je moćnog Kmerskog carstva koje se od 9. do 15. veka nalazilo na njenom prostoru. Glavno središte carstva bio je drevni grad Angkor i njegov vodeći hram Angkor Vat koji je danas simbol Kambodže i njena najveća turistička atrakcija. On predstavlja spektakularnu fuziju simbolizma, simetrije i duhovnosti i po visini i veličini neprevaziđen spomenik u Jugoistočnij Aziji. Posetiočev prvi pogled na bajkoviti Angkor Vat, ultimativnu ekspresiju Kmerske genijalnosti, jednostavno je zanosan i može da se poredi samo sa još nekoliko mesta na svetu poput Maču Pikčua ili Petre.
Sagrađen u ranom 12. veku, Angkor Vat danas je najveći religiozni kompleks na svetu. Prvobitno je bio hinduistički, a zatim budistički hram, ali je kroz celu svoju istoriju zadržao religijsku namenu. Danas, on se nalazi se na Uneskovoj listi svetske kulturne baštine, ali i na državnoj zastavi Kambodže i često je mesto venčanja mladih kambodžanaca. Mnogi avantusristički filmovi, poput “Tomb Raider”-a, snimani su u njegovom okrilju.
Ali, Kambodža je više od svojih hramova. Haotičan ali harizmatičan glavni grad, Pnom Pen – središte političkih intriga, dom je Kraljevske palate sa srebrnom pagodom, Nacionalnog muzeja, pijace u Art deko stilu, Spomenika Nezavisnosti, ali i monstruoznog Muzeja genocida sa 8000 lobanja poređanih na jednom od kambodžanskih polja smrti.
TRAGOVI PROŠLOSTI
Tokom 1920-ih, kao jedan od najlepših francuskih kolonijalnih gradova, Pnom Pen bio je poznat po nadimku “biser Azije“. 1953. godine Kambodža stiče nezavisnost od Francuske, ali je zahvata Vijetnamski rat (1955-1975) koji se jednim delom odvija na njenoj teritoriji i dovodi stotine hiljada izbeglica u Pnom Pen. Nakon toga, 1975. godine, Crveni Kmeri zauzeli su grad i dobar deo stanovništva, a naročito oni bogatiji i obrazovaniji, bili su proterani, ubijeni ili naterani da rade na poljoprivrednim imanjima. Crveni Kmeri najviše su ostali upamćeni zbog smrti od oko 1,7 do 2,5 miliona ljudi! Razlozi smrti bili su svirepa smaknuća, umiranje od bolesti i gladi i brutalan prisilni rad. Naime, Crveni Kmeri uz svog vođu Pola Pota, uveli su radikalni oblik agrarnog komunizma u kome je celo stanovništvo bilo prisiljeno da radi na kolektivnim farmama. Kada se pogleda broj ubijenih u odnosu na broj stanovnika – ovo je bio jedan od najsmrtonosnijih režima 20. veka!
Režim Crvenih Kmera uklonili su Vijetnamci 1979. godine, ali je pokret opstao do devedesetih godina kao pokret otpora. 1996. godine, nakon mirovnog sporazuma, Pol Pot je zvanično raspustio organizaciju i umro dve godine kasnije ne suočivši se sa sudom! Politička stabilnost uspostavljena je tek početkom devedesetih kada je Kambodža postala ustavna monarhija.
NOVI POČETAK
Pnom Pen je danas dvomilionski grad na tromeđi reka Mekong, Tonle Sap i Basak. Krasi ga živopisna riva, okićena zastavama svih zemalja sveta, na kojoj se mladi kambodžanci svako veče sakupljaju i plešu, kako za svoju dušu tako i za znatiželjne poglede prolaznika koji su dobrodošli da se pridruže koreografiji. Oni manje vični plesu mogu da posmatraju ovu šarenu gomilu ispijajući pivo, naravno marke “Angkor”, iz lokanog marketa za oko 1000 riela (0,25$). Svi gladni, mogu uživati u kmerskim specijalitetima, poput amoka, supe od limunove trave ili tofu nudli, odmah sa druge strane ulice u načičkanim loklanim restoranima. Kako se kambodžanska kuhinja bazira na pirinču, ribi i povrću – slična je tajlandskoj ali manje ljuta i često začinjena pastom od ribe ili mlekom od kokosa. U delti Mekonga, pored ribe, specijaliteti su i pečene zmije, ali i krokodili!
Iako često zaobilažen zbog Angkora kao glavnog cilja posete, revitalizovan grad Siam Rep napokon i sam zaslužuje aplauze zahvaljujući svojoj divnoj rečnoj obali, kulturnoj renesansi i najboljoj ponudi klubova, restorana, barova, ali i noćnih pijaca u regionu. Ne treba zaboraviti ni ostatak zemlje: odmoriti se u mirnom primorskom gradu Kampotu, planinariti blizu Bokor Nacionalnog Parka, jahati slonove u džunglama Mondulkiri provincije, pomilovati očima slatkovodne delfine iz Mekonga ili jednostavno izabrati jednu od plaža blizu Sihanoukvila.
SEOSKA POSLA
Ali, svi oni koji misle da Siam Rep i Pnom Pen predstavljaju pravu džunglu na asflatu, tek će iznenaditi seoskim delom Kambodže. Na plutajućim selima možete osetiti ritam ruralnog načina života, susresti se sa zmijama, krokodilima i piranama i otkriti pravi ukus ove zemlje, dok biciklima možete proći kroz tradicionalne zajednice i videti bezvremenske pejzaže blještavih pirinčanih polja i njišućih šećernih trski.
I pored intrigirajuće prirodne baštine, život ni danas nije piknik za prosečnog Kambodžanina. Ona je i dalje jedna od najsiromašnijih zemalja u Aziji čija se populacija bori za opstanak, kako protiv kaprica prirode, tako i protiv njihovih političara. Prihodi su i dalje očajno mali za mnoge Kmere, sa godišnjim platama od nekoliko stotina, ne hiljada dolara, i državnim radnicima, poput profesora, koji jedva sastavljaju kraj sa krajem. Jer, Kambodža je u dvadesetogodišnjem ratu izgubila veliki deo infrastrukture, ali i obrazovanog stanovništva – što usporava njen privredni i ekonomski razvoj. Ali, u poslednje vreme sve je više nevladinih organizacija koje nude bolju edukaciju deci ili novu inicijativu za čistu vodu koja će popraviti živote prosečnih građana.
Sa demografske strane, Kambodža je etnički homogena – većinu stanovnika čine Kmeri (90%), dok je dominantno religijsko opredeljenje teravadski budizam (93%). Kada je jezik u pitanju, nekada je francuski bio glavni način sporazumevanja, dok je danas kmerski zvaničan jezik Kambodže. Zbog velikog broja turista, u poslednje vreme među mladima sve je popularniji i engleski.
ZEMLJA AVANTURE
Godine straha i ponora napokon su prošle i Angkor je ponovo simbol nacije koji privlači vernike širom planete. Mir je najzad stigao u ovu prelepu ali uništenu zemlju i kambodžanski narod polako je počeo da širi svoje ruke prema svetu. Turizam je pružio šansu i zapošljenje novoj generaciji Kmera, pomogao ponovnom rođenju tradicionalnih umetnosti i dao zemlji novi osećaj ponosa i optimizma dok se oporavlja od mračnih decenija rata i genocida. Ali, ali putovanje u Kambodžu i dalje ostaje pre svega avantura – pa tek onda odmor! To je jin i jang Kambodže – zemlje koja zbunjuje i inspiriše!
Iako ima osmo svetsko čudo u svom dvorištu, najveće blago Kambodže su njeni ljudi. Kmeri su bili u paklu i nazad, boreći se sa godinama krvoprolića, siromaštva i političke nestabilnosti. Zahvaljujući nesalomivom duhu i zaraznom optimizmu, preovladali su sa nedirnutim osmesima. Nijedan posetilac ne ode iz Kambodže bez doze divljenja i afekcije prema stanovnicima ovog zagonetnog kraljevstva.
